«Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ ընդհանուր ցավի տեսություններն ավելի են շահարկվելու»

«Դեռևս 70-ականներից, հայկական պահանջների ակտիվացմանը զուգահեռ, սկիզբ դրվեց նաև Թուրքիայի ժխտողական քաղաքականությանը: Քանի որ չէին կարող փաստերով ժխտել ցեղասպանությունը, փորձում էին կասկածի ենթարկել այն»,- այս մասին երեկ «Իրատես de facto» ակումբում ասաց թուրքագետ ԱՐՏԱԿ ՇԱՔԱՐՅԱՆԸ, նշելով, որ վերջին տարիներին թուրքերը սկսել են դրսևորել ժխտողականության ավելի մեղմ ոճ՝ վերափաթեթավորել իրենց քաղաքականությունը: Որպես օրինակ, նրանց թեթև ձեռքով (նաև ամերիկացիներն այն որդեգրեցին) օգտագործվում է «Մեծ եղեռն» տերմինը, որն անգլերեն նշանակում է «մեծ ողբերգություն»: Թուրքագետը հիշեցրեց 2008-ի վերջին թուրք մտավորականների տարածած նամակը, որով ներողություն էին խնդրում հայ եղբայրներից մեծ ողբերգության համար. «Այն, բնականաբար, ողջունվեց, որպես ցավակցության մի քայլ, բայց լիարժեք չէր, ինչպես լիարժեք չէր ապրիլի 23-ի Էրդողանի նամակը՝ Դավութօղլուի «ընդհանուր ցավ» արտահայտության մեջբերումով: Վերջին տարիներին թուրքական ժխտողականության հիմնաքարը դարձել է այս թեզը: Ցեղասպանության 100-րդ տարելիցին ընդառաջ ընդհանուր ցավի տեսություններն ավելի են շահարկվելու»:
Ինչպիսի՞ն է հայկական կողմի արձագանքը:
Բանախոսի փոխանցմամբ՝ մեկ տարի առաջ հարցում է անցկացվել արտասահմանում ուսանող երիտասարդների շրջանում՝ հասկանալու համար՝ ինչքանո՞վ են նրանք առնչվում ժխտողականության թեզերին և ինչպե՞ս են արձագանքում դրանց: Հարցվողների 80 տոկոսը գոնե մեկ անգամ առիթ է ունեցել պատմելու Հայոց ցեղասպանության մասին օտար համակուրսեցիներին, իսկ 30 տոկոսն արձագանքել է թուրք կամ ադրբեջանցի համակուրսեցիների հերյուրանքներին:
«Թուրքերը, ադրբեջանցիները շատ պատրաստված են: Յուրաքանչյուր թուրք երիտասարդ, ով ընդունվում է արտասահմանյան բուհ սովորելու, հատուկ դասընթացներ է անցնում արտգործնախարարության և այլ գործակալության աշխատակիցների մոտ: Թուրքական պետությունն ունի պատրաստի հարցեր, և հայ երիտասարդները դժվարանում են նրանց հետ շփվելիս` մտացածին և թյուր մեղադրանքներին հակադարձելու հարցում»,- ասաց Արտակ Շաքարյանը, նշելով, որ մեր երիտասարդների 43 տոկոսը դժվարացել է պատասխանել, 53 տոկոսը դիմել է google որոնողական ցանցին, իսկ 36 տոկոսը օգտվում է Վիքիպեդիայից:
«Երիտասարդ առաջնորդների դպրոց» ՀԿ-ն արտգործնախարարության, ցեղասպանագիտության ինստիտուտի և այլոց հետ համատեղ վեր է հանել ցեղասպանությունը հերքելու թուրքերի տասը պաշտոնական թեզերը: Ըստ այդմ, ներկայացվելու է թուրքերի կողմից տրվող 10 հիմնական հարցերի 10 պատասխան:
«ՈՒղեցույց երիտասարդ դեսպանին. փաստարկներ Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ» ձեռնարկը թարգմանվել է նաև անգլերեն, տրամադրվելու է արտասահման մեկնող հայ երիտասարդներին: Ծրագիրն իրականացվել է ՀՀ նախագահի հատուկ դրամաշնորհով:

«Փորձել ենք Հայոց ցեղասպանությունը համեմատել հոլոքոստի հետ, որպեսզի ավելի մեծ լինի ազդեցությունը արտասահմանյան լսարանի վրա: Որպես օրինակ, անդրադարձել ենք այսօրվա ամենաչարչրկված՝ «ընդհանուր ցավ» հասկացությանը: Ասում են՝ Առաջին համաշխարհայինի տարիներին ոչ միայն հայ ժողովուրդն է ունեցել ցավալի կորուստներ, այլև թուրք ժողովուրդը: Սրա ամենասպառիչ պատասխանն այն է, որ Երկրորդ համաշխարհայինի տարիներին հրեաների հետ մեկտեղ զոհվել են նաև բազում ֆաշիստ զինվորներ, շատ գերմանացիներ սովահարությունից մահացել են: Բայց ոչ մի գերմանացի, ֆաշիստի թոռ չի հանդգնի հոլոքոստի զոհերին համեմատել զոհված ֆաշիստների հետ: Նույն կերպ անարդար է համեմատելը ցեղասպանության զոհ դարձած հայ կանանց, երեխաներին թուրքական բանակի զոհված սպաների ու զինվորների հետ»:
Մեր հարցին՝ «Միայն պատասխաններ են, իսկ հարցեր չունե՞նք թուրքերին», բանախոսը պատասխանեց. «Ինչպես Կիրո Մանոյանն ասաց գրքի շնորհանդեսի ժամանակ, սա առաջինն է: Հույս ունենք, որ սրանից հետո կլինեն գրքեր հատուցման մասին (այս հարցում նույնպես պատրաստված չենք), ուղեցույց ձեռնարկի թուրքերեն ու ֆրանսերեն տարբերակներն ենք պատրաստելու: Հինգ տարի առաջ այս ձեռնարկի արցախյան տարբերակն էինք պատրաստել՝ տասը հարց արցախյան հիմնահարցի մասին: Կարծում եմ՝ թարմացնելու ժամանակն է: Այնպես որ, անելիք շատ կա»:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ